Glimlachende daders

Frans-Willem kwam vorig jaar met het plan om een onderzoeksproject op te zetten over de-rechtzaak-als-komedie  (n.a.v. het werk van Plautus, en mijn stuk over Arendt's opmerkingen over humor tijdens de Eichmann zaak). Uiteindelijk raakten we toen geïnteresseerd in lachende (of in het Engels 'smirking') daders in de rechtzaal, zoals de RAF leden (die in Stammheim telkens giechelden), maar vooral Breivik. Wat is 't voor lach op zijn gezicht? Hoe beschrijven we dit?

Nu las ik vrijdag in de NRC dat Klaus Theweleit, auteur van het schitterende Mannenfantasieen (waarin hij de dagboeken van leden van de proto-fascistische Vrijkorpsen analyseert op onderliggende fantasieën), een boek exact hierover heeft uitgebracht: Das Lachen der Taeter. (Een interview met Theweleit in de FAZ staat hier).

Ik zou daar heel graag een stuk uit lezen met onze club - misschien als losse sessie, voordat we het over smaad gaan hebben...

Ka-Tsetnik / Nazisploitation / Joy Division

1.

Een van de meest aangrijpende scènes tijdens de Eichmann zaak in 1961 was de breakdown van getuige Yehiel De-Nur, die onder het pseudoniem Ka-Tsetnik de autobiografische kamp-roman The House of Dolls uitbracht in 1955- een boek dat in recente decennia in de marges van de Holocaust canon terecht is gekomen vanwege de 'smakeloze' groteske scènes van geseksualiseerd geweld die erin werden beschreven. Ik heb het boek niet gelezen. Ik weet alleen dat Arendt er in haar Eichmann boek smalend over is, en dat een medewerker van Yad Vashem het eens 'pornografisch' heeft genoemd.

De covers van het boek zijn dan ook veelbelovend.

(Volgens velen was het boek ook de grote inspiratiebron van de vooral in Italië populaire Nazisploitation, zoals "Ilsa, She-Wolff of the SS" (1974), maar ook latere art-house klassiekers (Night Porter (1974) en Pasolini's Salo (1975)).

In Israel leidde House of Dolls tot een explosie van wat "Stalag" fictie werd genoemd - pulp over concentratiekamp-gruwelen (met titels als "I was Colonel Schultz Private Bitch")- dat het toppunt van zijn populariteit beleefde in de jaren vlak voor de Eichmann zaak (in 1961 kwam er een verbod op Stalag-fictie).

Maar die Ka-Tzetnik dus, auteur van Holocaust-kitch, kreeg tijdens zijn getuigenis in Jerusalem in 1961 een epileptische aanval. Na wat onsamenhangende woorden stortte hij in elkaar en begon manisch te trillen en moest uiteindelijk worden weggedragen.

Deze scene die juridisch gezien geen enkele betekenis had (de getuigenis was immers mislukt), had cultureel gezien een enorme impact. De gefilmde beelden van de ineenstorting van De-Nur werden over de hele wereld vertoond, en 'stonden' voor velen voor de Eichmann zaak. Een zaak die door velen gelezen werd 'met' of 'tegen een achtergrond' van Stalag-fictie. 

2.

In 1978 besloten Ian Curtis, Bernard Sumner, Peter Hook, en Stephen Morris hun band 'Warsaw' om te dopen tot 'Joy Division,' een naam die ze ontlenen aan House of Dolls. De band zingt zelden over de Holocaust, maar draagt graag jaren dertig kleding en gebruikt een aparte iconografie voor haar eerste plaat. 

(En noemt ook een nummer naar een roman van J.G. Ballard)

Mijn vraag is: wat zijn dit voor getuigenissen, van (enerzijds) Ka-Tzetnik, en zijn literaire 'pornografisering' van Auschwitz, maar ook zijn collapse op het moment dat hij gevraagd wordt om zijn herinneringen te verwoorden? Hoe zijn deze twee 'performances' aan elkaar gerelateerd?

Wat voor getuigenis is (indirect) die van Curtis - grootgebracht in het eerste decennium waarin de kennis over de Holocaust ineens 'lesstof' werd op scholen, maar ook weer werd gegeven in pulp die onder dezelfde schoolbanken werd doorgegeven? Wat 'betekent' Curtis' rare performance - niet alleen zijn teksten en stemgebruik, maar ook de dans die het midden houdt tussen een marcherende marionet en een epileptische aanval die aan die van Ka-Zetnik doet denken. Wat 'reist' er hier tussen de recht- en schoolbanken, via pulp, tv-journaal en postpunk podium act? Affecten? Trauma's? Depressie? Collaps? 

'Victimhood'

Een ander concept dat we eens onder de loep moeten nemen: 'het slachtoffer.'

Ik lees net dat Laruelle een boek heeft uitgebracht, getiteld A General Theory of Victims 

Een recensie van de Franse versie door Alexander Galloway verscheen in Parrhesia, hier.

Een ander recent vertaald boek legt de link met de figuur van Jezus.

“Cybernetic Personhood in Law, Cinema and Politics”

Leiden Seminar in Law, Literature, Rhetoric,

Fall Semester 2015.

“Cybernetic Personhood in Law, Cinema and Politics”

Convened by: Yasco Horsman, Frans-Willem Korsten, Tessa de Zeeuw

(LUCAS, Leiden University)

This term’s seminar focuses on a new type of actor that is playing a growing role in the political and military conflicts of our contemporary world: namely, machines operated by algorithms – or software – that are programmed to make independent decisions and to act on those decisions. The emergence and increasing prominence of machines that can make semi-autonomous decisions pose problems for international, military and human rights law. It can be difficult to know whom to hold accountable when innocent civilians are killed by drones, in situations where it is unclear whether the decision to strike was made by a person, a machine, or some hybrid of the two. It may even be an open question whether key legal concepts of accountability, liability, and responsibility, and the moral and legal framework to which they belong, can still be used in situations when warfare or security operations is partly automated.  In particular the so-called ‘signature strikes’ performed by drones, in which computerized data analytics are used to reveal and assassinate potentially dangerous individuals, have prompted a series of legal, moral and political debates, which are politically urgent and theoretically complex.

In our seminar we will read contemporary philosophical, political and legal texts about the rise of ‘cybernetic personhood’ in juxtaposition to representations of code and algorithms in mainstream Hollywood cinema in order to understand the fears, fantasies and fascinations that underlie the legal and political debates about the relations between law and technology, and the challenges to representation and understanding that code poses.

The seminar is free and open to all. To obtain the readings please email Yasco Horsman (y.horsman@hum.leidenuniv.nl), Frans-Willem Korsten (F.W.A.Korsten@hum.leidenuniv.nl) or Tessa de Zeeuw (t.l.de.zeeuw@hum.leidenuniv.nl)

Dates:

Tuesday October 27nd, 15 – 17:00

Tuesday November 17^th, 15-17:00

Tuesday December 1st, 15-17:00

Venue: HUIZINGA 27 (Doelensteeg 16), Leiden.

Blog: http://rechtbankdrama.blogspot.co.uk

Session 1 (27/10): Algorithms & Law

READING: Mireille Hildebrandt, Smart Technologies and the End(s) of Law. Novel Entanglements of Law and Technology. Cheltenham: E&E, 2015. (Excerpts); Gunther Teubner, “Electronic Agents and Animals as New Actors in Politics and Law.” In Journal of Law & Society, vol. 33, no. 4 (2006). 497-521. Available here.

FILM: Transcendence (Pfister, 2014)

Session 2 ( 17/11): Drones, Manhunting & Signature Strikes

READING: Susan Schuppli, “Deadly Algorithms.” In Radical Philosophy, no 187 (2014). Available here; Gregoire Chamayou, “The Manhunt Doctrine.” In Radical Philosophy, no. 169 (2011). Available here; Gregoire Chamayou, Drone Theory. London & New York: Penguin, 2015. Excerpts.

FILM: The Good Kill (Niccol, 2014)

Session 3: (1/12) Code, Protocol, Power, Control

READING: Alexander Galloway, "Protocol: How Control Exists after Decentralization."Rethinking Marxism, Vol. 13, no. 3/4 (2001). 81-86. Available here; Gilles Deleuze, “Postscript on Societies of Control.” In October, vol 59 (1992). 3-7. Available here; The Invisible Committee, “Fuck off, Google!” To Our Friends. Cambridge, Ma: MIT Press, 2015. Available here.

FILM: Blackhat (Mann, 2015)

Laclau, Podemos, Syriza

Niet helemaal aan onze onderwerpen gerelateerd, maar toch interessant voor ons: een ouder stuk uit The Guadian van Dan Hancox over de invloed van Ernesto Laclau op Podemos en (iets minder) Syriza.

Wat me fascineert is dat juist deze Gramsciaans-Lacaniaans-Derridiaanse Argentijns-Britse theoreticus, wiens werk altijd gold als 'academisch' uiteindelijk invloed blijkt te hebben gehad op 'echte' politieke ontwikkelingen in Europa. Dat verbaast me. Ik ben namelijk, als student van de jaren negentig, opgegroeid met het feit dat er voor 'ons' vertoog ('Derridiaans Freudo-Marxisme') geen ruimte was in de pers en in de politiek, en slechts marginale ruimte op de universiteit - en zelfs binnen de muren van de universiteit werd lacherig gedaan ("Ja, ha-ha-ha, lekker slim bedacht allemaal, die deconstructie, maar wat heb je eraan?"). Maar dit jaar bleek ineens dat de echte radicale politieke omwentelingen in Europa, die net niet plaatsgrepen (Syriza) of nog net niet hebben plaatsgegrepen (Podemos) geïnspireerd zijn door academici, zoals Pablo Gonzales en Inigo Errejon of (in Griekenland) Rena Dourou wiens denken gevormd is door Laclau & Mouffe.

Natuurlijk, zoals Iglesias het zelf stelt, de politieke impact van theorie is alleen mogelijk geworden op het moment dat academici a.h.w. 'proletariseerden.' In de jaren negentig waren de meeste academici toch nog steeds 'ambtenaren': dienaren van een complex staatsapparaat (met zekerheden, verzekeringen, pensioenen etc). De radicale academici van Podemos en Syriza zijn (of waren) natuurlijk allemaal 'precair' werkzaam op de universiteit, met kleine tijdelijke aanstellinkjes, geen uitzicht op een vast contract etc. Hierdoor veranderde de positie van deze Laclauiaanse theoretici van 'academische' intellectuelen tot de Gramsciaanse 'organische' intellectuelen, die dezelfde (precaire) klasse-positie delen met de groep waarvoor en waarover ze spraken. 

Dit nieuwe politiek spreken gebeurde, overigens, niet zozeer in de college-zalen zelf, maar in marginale leesclubjes (zoals het onze) die academici runden naast hun 'echte' werk (het administreren van onderzoeksresultaten (output) en studiepunten (rendement)), of in de cafe's die om de universiteiten heen zijn gebouwd, of in Spanje in discussie vlogs, zoals het "La Tuerka" waar Iglesias zijn carrière begon. 

De belangrijkste inspiratiebron van 'nieuw links' was Laclau's On Populism uit 20015. Misschien tijd voor een (her-)lezing daarvan - of een Nederlandse vertaling.