Laclau, Podemos, Syriza

Niet helemaal aan onze onderwerpen gerelateerd, maar toch interessant voor ons: een ouder stuk uit The Guadian van Dan Hancox over de invloed van Ernesto Laclau op Podemos en (iets minder) Syriza.

Wat me fascineert is dat juist deze Gramsciaans-Lacaniaans-Derridiaanse Argentijns-Britse theoreticus, wiens werk altijd gold als 'academisch' uiteindelijk invloed blijkt te hebben gehad op 'echte' politieke ontwikkelingen in Europa. Dat verbaast me. Ik ben namelijk, als student van de jaren negentig, opgegroeid met het feit dat er voor 'ons' vertoog ('Derridiaans Freudo-Marxisme') geen ruimte was in de pers en in de politiek, en slechts marginale ruimte op de universiteit - en zelfs binnen de muren van de universiteit werd lacherig gedaan ("Ja, ha-ha-ha, lekker slim bedacht allemaal, die deconstructie, maar wat heb je eraan?"). Maar dit jaar bleek ineens dat de echte radicale politieke omwentelingen in Europa, die net niet plaatsgrepen (Syriza) of nog net niet hebben plaatsgegrepen (Podemos) geïnspireerd zijn door academici, zoals Pablo Gonzales en Inigo Errejon of (in Griekenland) Rena Dourou wiens denken gevormd is door Laclau & Mouffe.

Natuurlijk, zoals Iglesias het zelf stelt, de politieke impact van theorie is alleen mogelijk geworden op het moment dat academici a.h.w. 'proletariseerden.' In de jaren negentig waren de meeste academici toch nog steeds 'ambtenaren': dienaren van een complex staatsapparaat (met zekerheden, verzekeringen, pensioenen etc). De radicale academici van Podemos en Syriza zijn (of waren) natuurlijk allemaal 'precair' werkzaam op de universiteit, met kleine tijdelijke aanstellinkjes, geen uitzicht op een vast contract etc. Hierdoor veranderde de positie van deze Laclauiaanse theoretici van 'academische' intellectuelen tot de Gramsciaanse 'organische' intellectuelen, die dezelfde (precaire) klasse-positie delen met de groep waarvoor en waarover ze spraken. 

Dit nieuwe politiek spreken gebeurde, overigens, niet zozeer in de college-zalen zelf, maar in marginale leesclubjes (zoals het onze) die academici runden naast hun 'echte' werk (het administreren van onderzoeksresultaten (output) en studiepunten (rendement)), of in de cafe's die om de universiteiten heen zijn gebouwd, of in Spanje in discussie vlogs, zoals het "La Tuerka" waar Iglesias zijn carrière begon. 

De belangrijkste inspiratiebron van 'nieuw links' was Laclau's On Populism uit 20015. Misschien tijd voor een (her-)lezing daarvan - of een Nederlandse vertaling.