Naastenliefde

Waar we het ook over hadden - of in ieder geval over wilden hebben - in ons 'lichaamsblokje': het recht om te sterven.

In het kader hiervan: De 71-jarige man die zijn 99-jarige moeder hielp bij zelfdoding is, zo las ik hier in het NRC, is volgens de rechtbank schuldig bevonden, maar krijgt geen straf omdat hij handelde uit 'naastenliefde.'

Grappig. "Naastenliefde" is een rare term voor de rechtbank om te gebruiken in deze context, zeker in combinatie met het curieuze vonnis-zonder-straf: alsof het handelen uit 'naastenliefde' de wet niet zozeer buitenspel zet, maar haar haar 'kracht' (of force / gewalt om Derrida / Benjamin's term te gebruiken) ontneemt: de 71-jarige man wordt veroordeeld, maar niet gestraft (en hij bevindt zich in een juridische zone die exact het tegenovergestelde van Agamben's homo sacer is: de homo sacer is immers rechtstreeks onderworpen aan het geweld van de macht, maar niet beschermd door de wet (en is dus 'gestraft' maar niet 'schuldig bevonden')). 

Handelen uit naastenliefde: het gaat hier niet zozeer om een morele / ethische wet die boven de wet wordt geplaatst (zoals in Burgerlijke ongehoorzaamheid, waar 'morele verplichtingen' ons dwingen de wet te breken ), maar om een affect (i.e. 'naastenliefde') die het functioneren van de wet-als-kracht opschort.

En wat is nou helemaal 'naastenliefde'? Het is natuurlijk een door-en-door Christelijke term, centraal voor de Christelijke ethos die, zoals we van Levinas, Derrida (en ook Zizek) weten altijd excessief is, hyperbolisch, unconditional (je hebt je naaste nooit genoeg lief: er is altijd meer dat je kan geven of opofferen voor je naaste). Het dwingt je tot heiligheid. De wet - daarentegen- beschermt ons tegen 't excessieve van het gebod tot naastenliefde. Het stelt: zo is het wel goed (want: genoeg = genoeg).

Vandaar misschien de media-fascinatie met de 71-jarige (en in elk nieuwsbericht wordt zijn leeftijd genoemd): hij is een moderne heilige. Een zwoeger. Eentje die in naam van naastenliefde de macht van de wet uitdaagt, en bereid is om de straf te dragen. Een seculiere martelaar?

Maar net niet helemaal: een straf is hem (tot zijn grote irritatie) niet opgelegd.